Ποιο θα είναι το ελάχιστο εισόδημα -κατά συνέπεια και ο ελάχιστος φόρος- που θα μου καταλογίζει η εφορία; Αυτό είναι το ερώτημα που απασχολεί ή θα πρέπει να απασχολήσει εκατοντάδες χιλιάδες επαγγελματίες καθώς η κυβέρνηση αποφάσισε να ενεργοποιήσει το μέτρο για τα εισοδήματα του 2023 ώστε οι επιπτώσεις να φανούν στο εκκαθαριστικό του 2024. Δίνει έτσι και το περιθώριο στους επαγγελματίες και στους λογιστές τους να «φτιάξουν» τις φορολογικές δηλώσεις ώστε αντί να μπλέξουν με το τεκμαρτό εισόδημα, να πάνε λίγο παραπάνω (σ.σ αρκεί ένα 5%) και να φτάσουν και στο «έπαθλο» του κουρέματος του τέλους επιτηδεύματος κατά 50%.
Η αντίληψη που μπορεί να σχηματίστηκε ότι το ελάχιστο εισόδημα είναι ένα οριζόντιο ποσό της τάξεως των 10.920 ευρώ για όλους είναι απολύτως εσφαλμένη. Το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή άμεσα με στόχο να ψηφιστεί πριν από τον προϋπολογισμό, θα ενσωματώνει έναν μαθηματικό τύπο ο οποίος θα επηρεάζεται από μια σειρά μεταβλητών.
Παίζει ρόλο το ύψος του κατώτατου μισθού, η προϋπηρεσία του επαγγελματία, το αν είναι νέος επαγγελματίας ή όχι, το αν έχει την έδρα του στο σπίτι του σε ορεινή ή νησιωτική περιοχή, το αν ο τζίρος του είναι μεγαλύτερος ή μικρότερος από τον μέσο όρο του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιείται, ο αριθμός των εργαζομένων που ενδεχομένως απασχολεί αλλά και η αμοιβή που δίνει στους εργαζόμενους του. Προφανώς, αυτές οι παράμετροι θα προκαλέσουν «αντιδράσεις» στην αγορά.
Όταν οι λογιστές ξεσκονίσουν το νέο σύστημα θα εισηγηθούν -για παράδειγμα- την μεταφορά ενός εργαζόμενου από την ατομική επιχείρηση σε μια «συγγενική» ομόρρυθμη εταιρεία, την μετατροπή της ατομικής επιχείρησης σε προσωπική, το «σπάσιμο» του τζίρου σε περισσότερες εταιρείες κλπ. Το παραδέχονται και στο υπουργείο Οικονομικών ότι και με αυτό το νομοσχέδιο δεν θα μηδενιστεί η φοροδιαφυγή. Απλώς θα γίνει μια σημαντική προσπάθεια αντιμετώπισής της ενώ στέλνεται και ένα εύηχο πολιτικό μήνυμα στην αγορά: πληρώνει αυτός που προκαλεί με το πολύ χαμηλό εισόδημα που δηλώνει, ευνοείται αυτός που είναι συνεπής.
Ο μηχανισμός υπολογισμού του ελάχιστου εισοδήματος είναι το «α και το ω» του νέου συστήματος καθώς το ελάχιστο εισόδημα βγάζει τον ελάχιστο φόρο. Ιδού λοιπόν η νέα μαθηματική φόρμουλα με τους συντελεστές που ανεβοκατεβάζουν το τελικό αποτέλεσμα:
1. Βάση υπολογισμού είναι οι ετήσιες απολαβές του εργαζόμενου που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό. Για την πρώτη εφαρμογή του μέτρου, θα χρησιμοποιηθεί ο κατώτατος μισθός στις 31/12 άρα τα 780 ευρώ μεικτά ήτοι 10.920 ευρώ ετησίως. Αυτό και μόνο σημαίνει ότι στα εκκαθαριστικά του 2025 θα υπάρξει και νέα αύξηση του φόρου λόγω της αναπροσαρμογής που θα γίνει από τον Απρίλιο του 2024 στον κατώτατο μισθό. Κάθε φορά που θα ανεβαίνει ο τελευταίος, θα ανεβαίνει και ο ελάχιστος φόρος του αυτοαπασχολούμενου
2. Όσο πιο έμπειρος είναι ο επαγγελματίας, τόσο προσαυξάνεται το κατώτατο όριο των 10.920 ευρώ. Έτσι, για τρία χρόνια προϋπηρεσίας φτάνουμε στα 12.012 ευρώ, για έξι χρόνια στα 13.104 ευρώ και για 9 ή περισσότερα χρόνια στα 14.196 ευρώ.
3. Προσοχή: Το «δόγμα» ο εργοδότης δεν μπορεί να εισπράττει λιγότερα από τον υπάλληλο γίνεται νόμος: Αν ο ανώτερος μισθός που καταβάλλει ο αυτοαπασχολούμενος στον υπάλληλό του είναι μεγαλύτερος από το ελάχιστο όριο που βγάζει ο κατώτατος μισθός, τότε χρησιμοποιούνται ως βάση και για τον εργοδότη οι ετήσιες αποδοχές του εργαζόμενου με ανώτερο όριο τα 30.000 ευρώ. Εδώ λοιπόν δημιουργείται ένα πρώτο ζήτημα καθώς κάθε φορά που ο επαγγελματίας θα δίνει αύξηση στον υπάλληλό του, θα εξετάζει αν θα πρέπει και ο ίδιος να πληρώσει περισσότερο φόρο.
4. Η μισθοδοσία επηρεάζει και με δεύτερο τρόπο το ελάχιστο εισόδημα. Το 10% του ετήσιου κόστους μισθοδοσίας (είναι ο μισθός, οι εργοδοτικές εισφορές και οι παροχές σε είδος του προσωπικού που ο αυτοαπασχολούμενος θα απασχολεί στην επιχείρησή του) θα προστίθεται στο κατώτατο εισόδημα του επαγγελματία. Μπαίνει ανώτατο όριο στα 15.000 ευρώ. Έτσι, αν κάποιος δίνει μισθούς 20.000 ευρώ, θα προστίθενται και 2000 ευρώ στο ελάχιστο εισόδημά του. Είναι κοινό μυστικό στην αγορά ότι πολλές ατομικές επιχειρήσεις εμφανίζουν συμβάσεις μισθοδοσίας «μαϊμου» από τη μία για να εξασφαλίζει ασφάλιση ο εργαζόμενος και από την άλλη για να έχει επαγγελματική δαπάνη ο εργοδότης. Αυτή η πρακτική τώρα, θα φορολογείται.
5. Όσο μεγαλύτερος ο τζίρος του επαγγελματία, τόσο μεγαλύτερος θα είναι και ο συντελεστής προσαύξησης. Η κλίμακα διαμορφώνεται ως εξής:
- 35% προσαύξηση για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 100% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων
- ·70% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 150% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων
- 100% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 200% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων, με ανώτατο όριο τις 50.000 ευρώ.
Υπάρχουν και παράγοντες οι οποίοι μπορεί να οδηγούν στη μείωση του ελάχιστου εισοδήματος ή ακόμη και στον μηδενισμό του (μηδενισμός σημαίνει ότι ο φόρος επιβάλλεται επί των λογιστικών κερδών):
- Κατά τον υπολογισμό της ελάχιστης αμοιβής, λαμβάνονται υπόψη τυχόν εισοδήματα από μισθωτή εργασία του αυτοαπασχολούμενου. Αυτός λοιπόν που έχει διπλή ιδιότητα, (μισθωτός και επαγγελματίας) δεν θα μπλέκει με το ελάχιστο εισόδημα αφού θα καλύπτεται από τον μισθό, αρκεί ο τελευταίος να είναι πάνω από τον κατώτατο.
- Ο χρόνος κατά τον οποίο ο ελεύθερος επαγγελματίας είχε παύση εργασιών δεν λογίζεται κατά τον υπολογισμό της ελάχιστης αμοιβής.
- Οι ελεύθεροι επαγγελματίες με νεοσύστατη επιχειρηματική δραστηριότητα θα έχουν τις ακόλουθες μειώσεις της ελάχιστης αμοιβής: 100 % για τα τρία πρώτα χρόνια, 67 % για τον 4ο χρόνο και 33 % για τον 5ο χρόνο.
- Όταν ο ελεύθερος επαγγελματίας ασκεί τη δραστηριότητά του και έχει την κύρια κατοικία του σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά κάτω από 3.100 κατοίκους, η ελάχιστη αμοιβή θα μειώνεται κατά 50%.
- Όταν ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%, θα μειώνεται κατά 50%.
- Η ελάχιστη αμοιβή αποτελεί μαχητό τεκμήριο που μπορεί να αμφισβητηθεί από τον φορολογούμενο με βάση πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία (π.χ. στρατιωτική θητεία, νοσηλεία σε νοσοκομείο, κράτηση σε φυλακή, κ.λπ.).
Γίνεται κατανοητό ότι θα υπάρξουν επαγγελματίες οι οποίοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με τριπλάσιο ή και τετραπλάσιο εισόδημα. Το παράδειγμα που το ίδιο το υπουργείο έδωσε, ανεβάζει τα φορολογητέα κέρδη από τα 7000 ευρώ στα 24133 ευρώ και τον φόρο από τα 1280 ευρώ στα 2977 ευρώ.
Το ότι η μέση επιβάρυνση για περισσότερους από 400.000 επαγγελματίες θα είναι 1444 ευρώ, σημαίνει ότι δεκάδες χιλιάδες θα κληθούν το καλοκαίρι του 2024 να βάλουν αρκετά βαθιά το χέρι στην τσέπη. Τα χρήματα που θα δώσουν -περίπου 1 δισ. ευρώ όλα μαζί- θα πάνε για τη μείωση του τέλους επιτηδεύματος αλλά και την ενίσχυση των κλάδων της υγείας και της παιδείας.
