Μικροβιακή αντοχή (ΜΑ) είναι η ικανότητα των μικροοργανισμών να επιβιώνουν ή να αναπτύσσονται παρά τις αντιμικροβιακές ουσίες που κανονικά αναστέλλουν ή σκοτώνουν τον εν λόγω μικροοργανισμό.
Η ανθεκτικότητα των μικροβίων στα αντιβιοτικά θεωρείται ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα της δημόσιας υγείας. Οι αριθμοί των ανθεκτικών βακτηρίων που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά έχει αυξηθεί την τελευταία δεκαετία. Πολλές βακτηριακές λοιμώξεις έχουν γίνει ανθεκτικές στις θεραπείες των πιο συχνών συνταγογραφούμενων αντιβιοτικών.
Κάθε φορά που ένα άτομο παίρνει αντιβιοτικά, τα ευαίσθητα βακτήρια σκοτώνονται, αλλά τα ανθεκτικά μικρόβια μπορεί να παραμείνουν και να πολλαπλασιαστούν.
Για τα παιδιά η ανησυχία είναι ακόμα μεγαλύτερη γιατί σε αυτά παρατηρούνται τα μεγαλύτερα ποσοστά χρήσης αντιβιοτικών.
Η κατάχρηση των αντιβιοτικών θέτει σε κίνδυνο τη χρησιμότητα των φαρμάκων που είναι πραγματικά ουσιώδη και χρήσιμα. Η μείωση της αλόγιστης χρήσης των αντιβιοτικών είναι σίγουρα ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση της ανθεκτικότητας.
Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι «Το κρυολόγημα και πολλές άλλες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, όπως επίσης και μερικές άλλες λοιμώξεις των αυτιών, προκαλούνται από ιούς και όχι από βακτήρια. Αν τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται πολύ συχνά για ασθένειες που δεν μπορούν να θεραπεύσουν – όπως κρυολόγημα ή άλλες ιογενείς λοιμώξεις – σταματούν να δρουν αποτελεσματικά κατά των βακτηρίων όταν εσείς ή τα παιδιά σας θα τα χρειαστείτε».
Η αντοχή στα αντιβιοτικά – όταν τα αντιβιοτικά δε μπορούν πλέον να θεραπεύσουν βακτηριακές λοιμώξεις – προκαλεί ανησυχία εδώ και αρκετά χρόνια και θεωρείται μια από τις πιο κρίσιμες απειλές για τη δημόσια υγεία.
Τα στατιστικά στοιχεία είναι ενδεικτικά του προβλήματος
Η μικροβιακή αντοχή ευθύνεται για περισσότερους από 35 000 θανάτους κάθε χρόνο στην ΕΕ / στον ΕΟΧ, ενώ έχει σημαντικό κόστος, μεταξύ άλλων και για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης.
Το 2019 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) χαρακτήρισε τη μικροβιακή αντοχή ως μία από τις 10 κορυφαίες παγκόσμιες απειλές για τη δημόσια υγεία που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Τον Ιούλιο του 2022 η Επιτροπή, από κοινού με τα κράτη μέλη, προσδιόρισε τη μικροβιακή αντοχή ως μία από τις τρεις κορυφαίες απειλές κατά της υγείας.
Συνολικά, τα τελευταία δεδομένα δείχνουν τάσεις σημαντικής αύξησης του αριθμού των λοιμώξεων και των θανάτων που αποδίδονται σε λοιμώξεις για όλους σχεδόν τους συνδυασμούς βακτηρίων αντοχής στα αντιβιοτικά, ιδίως σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης.
Περίπου το 70 % των περιστατικών λοιμώξεων από ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια ήταν λοιμώξεις σχετιζόμενες με χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας
Η συνεχιζόμενη αύξηση της μικροβιακής αντοχής θα οδηγήσει σε περίπου 10 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο και σε μείωση κατά 2 % έως 3,5 % του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος
Έως το 2050 θα κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία έως και 100 τρισ. δολάρια ΗΠΑ.
Χρειάζεται καλύτερη επιτήρηση της AMR
Το ζήτημα της μικροβιακής αντοχής (AMR) θεωρείται αυτήν τη στιγμή μία από τις κύριες απειλές για τη δημόσια υγεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. «Οι λοιμώξεις από μικρόβια ανθεκτικά σε αντιβιοτικά ευθύνονται, σύμφωνα με στοιχεία του 2020 για την ΕΕ/ΕΟΧ, για περισσότερους από 35.000 θανάτους συνανθρώπων μας, ενώ για τα - ήδη επιβαρυμένα- συστήματα υγειονομικής περίθαλψης το επιπλέον ετήσιο κόστος της AMR ανέρχεται στα 1,1 δισ. Ευρώ», λέει η κα. Αδαμαντία Λιαπίκου, Υπεύθυνη της Ομάδας Λοιμώξεων Αναπνευστικού Συστήματος της ΕΠΕ, Πνευμονολόγος, Συντονίστρια Διευθύντρια της 5ης Πνευμονολογικής Κλινικής, Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Η Σωτηρία»,.
«Η ακατάλληλη και υπερβολική χρήση αντιβιοτικών, καθώς και ο κακός έλεγχος των λοιμώξεων, επιταχύνουν το πρόβλημα και για το λόγο αυτό, η επιστημονική κοινότητα συστήνει καλύτερη επιτήρηση της AMR και της κατανάλωσης αντιμικροβιακών ουσιών σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένων των νοσοκομείων και των εγκαταστάσεων μακροχρόνιας περίθαλψης.
Έχει, δε, θεσπιστεί από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων σχετική Ευρωπαϊκή Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τα Αντιβιοτικά στις 18.11. Σε κάθε περίπτωση, είναι εξαιρετικά σημαντικό να διασφαλιστεί στην πράξη η εφαρμογή ορθών μέτρων πρόληψης, όπως ο εμβολιασμός, και ελέγχου των λοιμώξεων (υγιεινή των χεριών, προφυλάξεις επαφής, απομόνωση των ασθενών και σωστός καθαρισμός)», σημείωσε η κα. Λιαπίκου. Τόνισε μάλιστα ότι: «Η σύγχρονη ιατρική μας έχει προσφέρει τα τελευταία χρόνια νέα εμβόλια κατά ιών μικροβίων, που προκαλούν αναπνευστικές λοιμώξεις (π.χ αντιπνευμονιοκοκκικό, έναντι του RSV, της COVID-19), και είμαστε εδώ για να τονίσουμε ότι η σωστή χορήγησή τους οφείλει να αποτελεί βασική προτεραιότητα για όλους μας».
